Donateursdag te Stiens (2011)
Zaterdag 10 september jl. beleefden we de donateursdag in Stiens en omgeving. In goede traditie ontmoetten we elkaar in een sfeervolle en gezellige omgeving. Dit keer in "De Smalle Brug". Een kleine 60 Galama's en Galema's, veelal vergezeld door partner of vriend(in), waren zichtbaar blij elkaar weer te zien. Onder het genot van koffie en oranjekoek schoven ze bij elkaar aan tafel en praatten bij over het wel en wee dat zij ervaren hebben. De herinnering aan ontmoetingen van eerdere bijeenkomsten werden opgehaald en nieuwe contacten met andere donateurs werden aangegaan. Een grote variatie van mensen, verbonden door hun gemeenschappelijke familiegeschiedenis.
Onderdeel van het ochtendprogramma was een donateurvergadering. In die bespreking werd een aantal zaken genoemd die binnen de stichting opgepakt moeten worden. Zo werd aanbevolen meer per email te doen om te besparen op portokosten, te zoeken naar aanspreekpunten per familietak om beter en sneller geïnformeerd te raken over adressen, geboortes, sterfgevallen, etc. 
We tekenden het advies op om meer correspondenten voor de krant te zoeken en een werkgroep genealogie in het leven te roepen die de geschiedenis en de stamboom van de familie verder in kaart brengt en toegankelijk maakt. Het idee werd gelanceerd alle donateurs een formulier te sturen om enerzijds alle relevante persoonlijke gegevens volledig en up-to-date te krijgen en anderzijds te peilen of de betreffende donateur zelf betrokken kan en wil zijn bij een van die te ontwikkelen activiteiten.
Daarnaast namen we afscheid van twee bestuursleden: Wieke Schimmel-Galama en Ysbrand Galama. Wieke was vele jaren bestuurslid. In 2005 trad zij toe tot het gezelschap van Sjoerd, Geartsje, Theo, Maikel en Eelco en nam zij de rol als penningmeester op zich. Die taak heeft zij jaren contentieus en met verve uitgevoerd. Maar zij deed veel meer voor de stichting; we kennen haar bij voorbeeld ook als lid van "de Gealtsjes" ! In 2009 werd Wieke secretaris van de stichting en nam Ysbrand haar taak als penningmeester over. 
Ysbrand heeft in de afgelopen jaren een rol in de stichting gespeeld die veel verder gaat dan de aanduiding "penningmeester" wellicht doet bevroeden. Hij heeft met zijn bijzondere kennis van ICT de aanzet gegeven voor de huidige website van de stichting. En hij liet op de reünie in 2010 een ongekend groot aantal Gala/ema's "de sprong van hun leven maken" in hun honger het fierljep-diploma te bemachtigen. Onze voorzitter, Nelly Galama, heeft hen beide toegesproken en bedankt voor hun inzet en bijdrage aan de stichting. Onder een warm applaus van de aanwezigen ontvingen zij een kleine tastbare uiting van onze erkentelijkheid.
Na de lunch was er voor het middagprogramma een keuzemogelijkheid uit drie alternatieven.
Een sportief fietstochtje naar Wyns aan het Dokkumer Ee. Velen kozen voor dit onderdeel. Wyns is één van de oudste dorpen van Tytsjerksteradiel. De historie gaat vermoedelijk terug tot omstreeks het jaar 500, maar wordt voor het eerst vermeld in het jaar 949 in het register van abt Hadamar van het klooster Fulda in Duitsland. Wijns werd toen Weninge genoemd.
Wijns was in vroeger jaren een belangrijke plaats. Het zou zelfs de hoofdplaats van Oostergo genoemd kunnen worden. In Wijns werden de belangrijke beslissingen genomen en ook rechtspraak vond daar plaats. De gezamenlijke bestuurders / rechters kwamen bijeen in de Wynzer kerk. In 1224 vergaderden in Wyns zes grietmannen om het bestuursreglement vast te stellen voor het als nieuw land in gebruik te nemen zuidelijke deel van de dichtgeslibde Middelzee. Een deel van dit reglement is getiteld Wynyma Wilkeren, de keuren van Wyns. Iedere grietman had er een afschrift van en het origineel werd opgeborgen in het in 1170 gestichte klooster Bethlehem in Bartlehiem.
Wijns is nu vooral bekend door zijn vele culturele activiteiten die er worden georganiseerd en de recreatieve functie die het heeft met zijn terras aan het water, de speeltuin en de "Oerset" die de verbinding vormt voor aantrekkelijk fiets- of wandelroutes.
Een select gezelschap koos voor de tweede mogelijkheid: een wandeling door Stiens en omgeving. De gids en historicus vertelde over het verleden van Stiens. En uiteraard over Pieter Jelles Troelstra. De bekende socialistische voorman groeide op in Stiens, waar zijn vader de ontvanger der belastingen was. Troelstra was niet alleen politicus maar ook een bekende Friestalige schrijver en dichter.
In het hart van Stiens werd de hervormde Sint Vituskerk bezichtigd. Deze kerk gesticht door Benedictijnen van het klooster Corvey aan de Wezer is een zusterkerk van de Sint-Vituskerk van Oldehove. De kerk is gewijd aan de heiligen Vitus en Anna. In de lege nissen naast de deur in de toren hebben waarschijnlijk de beelden van Vitus en Anna gestaan. Om de kerk ligt een eivormig kerkhof omzoomd door 120 bomen van circa 200 jaar oud. De toegang tot het kerkhof is door draaihekjes. Dit was vanwege de veemarkt die om de kerk gehouden werd. Loslopend vee kon zo niet op het kerkhof komen.
Bijzonder veel belangstelling was er ook voor de derde variant: bezichtiging van de Martena State en een bezoek aan de Dekema State. De Martenastate is genoemd naar een van zijn eerste bewoners Duco Martena, ooit getypeerd als staatsman, held en geleerde in de geschiedschriften van Eekhof. De laatste bewoner van de 'oude' state was jonker Duco Martena van Burmania Vegelin van Claerbergen. Aangezien hij geen nazaten had, vermaakte deze Martenastate aan de kerkvoogdij van Cornjum. Deze werd eigenaar van een vervallen en verpauperd hoofdgebouw. De kerkvoogdij besluit in 1899 de state te slopen en te vervangen door een "slot". Dit gebouw bestaat nog steeds en is gelegen op het eiland in de slotgracht van het park van Martenastate. Als vervanger ontwierp architect W.C. de Groot een miniatuur-kasteeltje in neo-renaissancestijl, met de opvallende "sipel", de ui-vormige dakbedekking van de toren.
Thans is Martenastate in beheer bij de Stichting Martenastate. Met zo'n rijke cultuurhistorische geschiedenis is het logisch dat het park en de bebouwing van Martenastate de beschermende status geniet als "rijksmonument". Niet alleen het slotje maar alle aanwezige bebouwing, als koetshuis, boerderij en poort zijn hierdoor wettelijk beschermd. Het park wordt omlijst en doorsneden door een aantal lanen met ten dele zeer oude bomen. Daarnaast is het park één van de rijkste vindplaatsen van stinzen-planten in Fryslân. Onder de oude lanen vormt zich vroeg in het voorjaar een tapijt van duizenden bol- en knolgewassen. In totaal worden er op Martenastate 12 verschillende soorten stinzenflora aangetroffen. Sinds 2001 wordt het beheer in opdracht van Stichting Martenastate uitgevoerd door It Fryske Gea.
De Dekemastate vinden we aan de rand van het pittoreske terpdorp Jelsum. Het is een van Frieslands oudste states. Dekema State wordt voor het eerst genoemd in 1486 wanneer Pieter van Camstra landerijen erft met een versterkt woonhuis, Fetza State. Eind 15de eeuw is het een toneel van strijd, waarbij de stins vrijwel volledig wordt verwoest. Begin 16de eeuw verrijst een gebouw van twee verdiepingen, dat in de eeuwen daarna wordt verbouwd en uitgebreid. De huidige vorm ontstond in 1814 toen het hoofdgebouw met een verdieping werd verlaagd. In de state zijn uit alle periodes elementen terug te vinden.
De state is een woning met adellijke allure, in de loop der tijd bewoond door onder andere de families Camstra, Dekema en Van Wageningen. Deze laatste familie bewoonde de state ruim 200 jaar. In 1996 kwam de state in bezit van het Old Burger Weeshuis die het gebouw, de inventaris en de tuinen liet restaureren en weer open stelde voor bezoekers. Nu is Dekema State met de oorspronkelijke aanleg van oprijlaan, singels, grachten en bos een uniek geheel; een eeuwenoude adellijke oase waar het lijkt dat de tijd is stil blijven bestaan.
Zo leek het ook voor de bezoekende donateurs, maar aan het eind van de middag spoedden we ons terug naar "De Smalle Brug" om ons daar weer te verenigen met de anderen. Op het terras onder een heerlijk najaarszonnetje hebben we daar opnieuw genoten van elkaars gezelschap en een smaakvol glaasje. 
Voor de meesten eindigde daar deze prachtige donateursdag. Een klein gezelschap schoof echter ook nog aan aan de lange tafel in de serre van de Smalle Brug om daar –langer dan gedacht- te wachten op het avondmaal. Het wachten was echter niet een probleem, want aan het eind van de middag had de zangeres Grytsje Kingma zich bij het gezelschap gevoegd en zij heeft daar in de serre menig Frysk lied op inspirerende wijze ten gehore gebracht. Uiteindelijk keerde ook dit laatste gezelschap huiswaarts; voldaan terug kijkend op een mooie donateursdag en vele indrukken en herinneringen rijker.
