Sjurtje Ysbrands Galema (31 juli 1826 – 10 april 1914)(i4913)

Sjurtje was zevende kind en vierde dochter van Ysbrand Klazes en Ytje.
Sjurtje werd geboren op 31 juli 1826 te Tjerkwerd op het Westerhuis, het geboortehuis ook van haar vader. Zij trouwt op 18 mei 1851 te Bolsward met Haye Douwes van der Werf (25 augustus 1826 – 2 juni 1895)(i4914). Zij trouwt vanuit it Heechhout te Bolsward, waarheen haar ouders in 1842 vanuit half Hichtum verhuisden; in 1851 hebben zij het geheel opnieuw opgebouwd. Het Westerhuis was nog verhuurd aan Mebius Klaas Hettinga en Trijntje Nop, geen onbekenden; hun dochter Minke zou trouwen met Fonger Jans Galema. Haye en Sjurtje konden er in 1860 terecht.
Tot Haye en Sjurtje op Westerhuis konden komen boeren, boerden Haye en Sjurtje in Bolsward op de kleine Knossen of Cnossen. De Cnossenlaan ligt zuidelijk van de snelweg in Bolsward. Het geslacht Knossens woonde hier in 1456 en is nog een bekende familie met een geregistreerd wapen. De eerste vijf kinderen werden daar geboren;.de volgende zes kinderen op het Westerhuis in Tjerkwerd. In 1873, na het overlijden van haar ouders erfde Sjurtje deze boerderij. Westerhuis is steeds in bezit van hun nakomelingen gebleven. Nu staat het te huur . Het vijfde kind van Haye en Sjurtje was Trijntje, die in 1881 trouwde met Mathijs Siebes Huitema. Zij komen in 1895 na het overlijden van vader Haye op het Westerhuis.
Sjurtjes man Haye Douwes van der Werf werd geboren op 25 augustus 1826 te Heerenveen als zoon van Douwe Hayes van der Werf en Jacomina Louise Fokke. Haye was gemeenteraadslid van Wonseradeel; hij komt uit een bekende Friese familie.

Haye en Sjurtje boerden goed. Dit blijkt wel hieruit dat zij meerdere malen voor anderen borg stonden. In 1869 zijn zij borg voor Theodorus Fredericus Albada Jelgersma "in sterke dranken" te Bolsward, voor de betaling van een schuld van zevenduizend gulden. Een tweede maal stellen zij zich borg voor een bedrag van zestien duizend gulden voor "de heeren Theodorus voornoemd en Hendricus Wilhelmus Albada Jelgersma onder de firma T.Fr. Albada Jelgersma en zoon. De Albada Jelgersma's behoorden tot de katholieke middenstand van Bolsward. Haye en Sjurtje, die als ouders van zoon Jan van der Werf, student in de medicijnen, zich garant stelden voor restitutie van door Jan ontvangen rijkstoelagen voor een opleiding tot officier van Gezondheid in de koloniën, konden daarbij rekenen op Sytske, zus van Sjurtje, weduwe van notaris Idse Verwer en op de heer Petrus Johannes Lunter, koopman en gehuwd met een dochter van Sjurtjes andere zus Trijntje. Zoals de Lunters waren ook de Albada Jelgersma's aanverwant geraakt.
Haye Douwes overleed te Tjerkwerd op 2 juni 1895. Sjurtje verhuisde naar Bolsward, waarheen precies is niet bekend. Zij overleed bijna 19 jaar later, 88 jaar oud op 10 april1914. Dochter Trijntje, in 1881 getrouwd met Matheus Huitema uit Heeg komt dan op het Westerhuis, dat zij had geërfd, zoals reeds vermeld.

Kinderen van Haye van der Werf en Sjurtje Galema

Douwe Haijes van der Werf

Douwe werd geboren 23 maart 1852 te Bolsward en overleed 7 januari 1882 te Tjerkwerd; hij trouwde 3 mei 1873 te Wonseradeel met Gerbrig Siebren Hiemstra, geboren 14 september 1849 te Idzega, dochter van Siebren Sjoerd Hiemstra en Aaltje Wybes van der Zee. Zij komen te boeren op Rytseterp, grenzend aan Westerhuis. Het is een boerderij die een week voor hun huwelijksdag op 24 april 1873 door de kinderen van Sjurtjes oudste zus Froukje, die reeds overleden was in 1850, wordt geërfd. 24 april 1873 is de sterfdag van Ysbrand Klazes. Het moet wel een zeer bijzondere week zijn geweest. Ysbrand Klazes was al een tijd ernstig ziek.

 Vier kinderen van Douwe van der Werf en Gerbrig Hiemstra
* Aaltje wordt geboren in Tjerkwerd op 6 maart 1874 en trouwt op 3 juli 1900 met Douwe Yntema, geboren 5
april 1869 te Tirns. Aaltje en Douwe hebben lange tijd in Duitsland gewoond. Douwe werkte voor graaf Von Spee en verzorgde de paarden. Zoon Douwe, geboren 1907 in Sinzig is in de eerste wereldoorlog terug naar Friesland gekomen om niet in Duitse dienst te hoeven. Dochter Trude is geboren in 1906 in Remagen. Aaltje en Douwe zijn in de twintiger jaren ook terug naar Friesland gekomen. Zij kwamen op de boerderij te Westermeer/Joure.
* Haije
* Sjutje (vroeg overleden)
* Siebren, geboren op 23 augustus 1879 teTjerkwerd en trouwt met Jaaike Boonstra, geboren 15 maart 1881 te Grouw. Siebrens was onderwijzer. Hun zoon Douwe trouwde met Nel Poppe. Douwe was hoofdingenieurdirecteur
Rijkswaterstaat in Friesland. Een belangrijk element van zijn werk, dat hem veel plezier gaf, was de verbetering van de zeeweringen bij Harlingen, de eilanden en de Lauwerszee (Leeuwarder Courant 29 mei 1976).

 Ytje Hayes van de Werf
geboren 21 oktober 1853 en overleden 29 december 1854

Ytje Hayes van der Werf
geboren.10 december1855 te Bolsward; zij trouwde op 5 mei 1877 te Witmarsum met Gerrit Sybrens Hiemstra, geboren 27 augustus 1855 te Idzega, broer van onder I genoemde Gerbrig Hiemstra.
Zij boerden te Westermeer/Joure op een boerderij gekocht door Ytje's vader Haye van de familie Bonthuis. Ytje overleed al 13 juni 1882, 26 jaar oud.

Vijf kinderen van Gerrit Hiemstra en Ytje van der Werf
* Haye Hiemstra werd zoals alle vijf kinderen geboren in Westermeer 24 mei 1878. Hij werd zoals zoveel katholieke Friese jonge boerenzonen directeur van een melkfabriek in Brabant te Boxtel. Verder is nog niets bekend van hem.
* Alida Hiemstra werd geboren 13 april 1879 te Westermeer en trouwt te Haskerland 29 mei 1900 met Jacobus Ebben.
Jacobus Ebben werd geboren 11 januari 1875 te Joure. Hij was een zoon van Lambertus Ebben, geboren te Udenhout NB in 1833 en Trijntje de Jong, geboren in 1834 te Oudemirdum in Gaasterland. Zij verhuisden naar Joure.
Na een jaar in Utrecht gewerkt te hebben voor Douwe Egberts, verhuisden Jacobus en Alida naar Helmond waar zij op de markt een winkel in koloniale waren begonnen. Deze winkels waren er nog maar weinig. Er kwamen meer winkels, o.a van Jan Aukes in Eindhoven, van Hettema in Oss, Aukes en Hettema kwamen ook vanuit Friesland; en van Dames in Tilburg. In 1910 werd samen met de E van Ebben in Helmond het grootwinkelbedrijf EDAH opgericht.
Na enige trok Jacobus zich terug uit het winkelbedrijf en werd wethouder en locoburgemeester van Helmond. Jacobus was een bekend probleemschaker.
Er worden enkele leuke anekdotes verteld. In de oorlogsjaren betekende de naam EBBEN: "Engeland Bombardeert Berlijn Elke Nacht" Uit de tijd van de winkel van Ebben komt ook een gezegde: "De buil van Ebben". Dit gezegde ontstond als volgt: een kruidenier let op de kleintjes; daarom pakt hij zijn waren in kranten van de Helmondse Krant en niet in gewone papieren zakken of builen. Toen niemand meer aan de winkel dacht, sprak iedereen over de "De buil van Ebben" waarbij hij dan de Helmondse Krant bedoelde. (aldus het Brabants woordenboek).
Alida overleed 9 september1955 en Jacobus 8 augustus 1961, beiden te Helmond. Jacobus en Alida hadden drie kinderen: Annie, Iet en Jacques.
* Sibrandus Hiemstra werd als derde kind geboren 4 april 1880; hij trouwde 27 september 1912 te Wageningen met Antoinetta Pieternella in 't Veld, in 1887 geboren te Wageningen.
* Sjutje Hiemstra, geboren 17 mei 1881 en overleden 18 augustus 1881
* Ysbrand Hiemstra werd geboren 5 juni 1882. Terwijl een neef van hem in 1914 uit Duitsland terugkwam om niet in dienst te hoeven, verhuisde Ysbrand juist naar Duitsland en trouwde daar in 1917 met Gertrud Fassbender. Uit dit huwelijk werden tien kinderen geboren, waarvan in 1995 nog vier dochters in leven waren. 

Jacomine Louise van der Werf
geboren 16 november 1857 te Bolsward en overleed 20 december 1882 te Idzega, begraven te Blauwhuis; zij trouwt op 5 mei 1877 te Witmarsum met Frans Johannes van der Werf, geboren. 9 mei 1852 te Hichtum en overleden. 22 april 1936 te Leeuwarden, zoon van Johannes Feddes van der Werf en Minke Harmens Engwerda. Frans is boer te Idzega. Jacomine overlijdt 20 december 1882, 25 jaar oud.

Drie kinderen van Jacomine van der Werf en Frans van der Werf
* Minke Frans van der Werf, geboren. 21 februari 1878 te Idzega en overleden 13 april 1916 te Franeker, trouwt op 22 april 1902 met Frederik Hollander.
* Sjutje Frans van der Werf geboren 17 juli 1879 en overleden 11 october 1952 te Joure, trouwt 22 januari 1907 te Bolsward met Taeke Johannes Mulder administrateur te Joure, geboren op. 1 april 1880 en overleden 17 april 1965 te Joure. Zij krijgen een kind: Theodorus Taekes Mulder, geboren. 21 maart 1912 te Joure en overleden 4 april 1996, boer te Tjerkwerd; hij trouwt 25 mei 1937 met Maria Hendriks Minnema, geboren.6 maart 1913 te Greonterp en overleden. 9 februari 1983 te Joure
* Haye Frans van der Werf geboren 23 maart 1881 te Idzega en overleden 17 september 1883 Tjerkwerd. Frans van der Werf hertrouwt in 1888 met Aaltje Ypkes Huisman. Uit dit huwelijk worden te Idzega nog zeven kinderen geboren.

 Trijntje Hayes van der Werf
geboren 13 juli 1859 te Tjerkwerd., trouwt 14 mei 1881 te Wymbritsaradeel met Mathijs Siebes Huitema, geboren 27 maart 1858 te Heeg en overleden 14 juni 1929 te Bolsward, zoon van Siebe Sjoukes Huitema en Trijntje Willems Asma, landbouwer te Heeg. Trijntje en Matheus wonen de eerste 14 jaar in Heeg, waar hun vier kinderen geboren worden en daarna vanaf 1895, in welk jaar vader Haye overlijdt, op de ouderlijke boerderij Westerhuis.
Trijntje had de boerderij, zoals we lazen, geërfd. Zij wonen er tot 1921 en verhuizen dan naar Bolsward, waar Mathijs in 1929 overlijdt; Trijntje overlijdt 6 augustus. 1939 ook te Bolsward. Daarna wordt de boerderij verhuurd en in 1926 komt hun jongste zoon Haye op Westerhuis.

Vier kinderen van Mathijs Huitema en Trijntje Van der Werf
* Ytje Huitema, geboren. 17 november 1882 te Heeg en overleden. 30 october 1969
* Siebe Huitema geboren. 13 maart 1884 te Heeg, trouwt met Bep Kaiser, geen kinderen.
* Sjutje Huitema geboren 30 december 1886 te Heeg Zij trouwt 20 december 1917 te Amsterdam
met Jan Cornelis van Dam, geboren in 1892 te Amsterdam.
* Haye Huitema werd geboren 12 januari 1890 te Heeg; hij trouwt 4 juni 1924 te Gaasterland met Jourica de Boer, geboren 21 maart 1849 te Friens. Zij wonen in de Lemmer, waar Haye een buslijn heeft van Lemmer naar Sneek. Hij doet daar waarschijnlijk veel technische kennis op, die hij aan zijn zonen zal overdragen. Omdat Haye de gelegenheid krijgt, waarschijnlijk met zicht op deelname in een erfenis van het Westerhuis, om boer te worden verhuist hij een jaar na de geboorte van de eerste zoon Thys naar Tjerkwerd.
Haye Huitema is overleden op 6 april 1968 en Jourika 12 januari 1997, 101 jaar, beiden te Bolsward.

 Kinderen van Haye Huitema en Jourica de Boer
1. Mathijs (Thys) Haye Huitema, geboren 25 october 1925 te Lemmer, boer te Westerhuis te Tjerkwerd, trouwt met Berendina (Diny) Erharda Maria Breteler, geboren 30 november 1932 te Bornebroek
Kinderen van Mathijs Huitema en Diny Breteler
1. Jourika Maria Huitema trouwt met Sible Brandsma
2. Hannie Matheus Huitema; zij trouwt Henk Vonsée
3. Haye Matheus Huitema; hij trouwt Ingrid Margriet Knol
Diny is overleden 14 maart 1998 en Thys 28 april 2009; beiden in Tjerkwerd op Westerhuis
2. Bouwe Haye Huitema; hij trouwde Sonja Visser. Bouwe boerde samen met Thys.
3. Ida Haye Huitema
4. Afke Haye Huitema; zij trouwde met Sjoerd Tjebbe de Jong, geboren 18 juni 1926, zoon van Tjebbe Sjoerds de Jong en Catharina van Oosten
5. Sieb Haye Huitema; hij trouwde met Dorothea Assuerus Jorna, dochter van Assuerus Meintes Jorna en Geertruida Suzanna Galama
6. Piet Haye Huitema; hij trouwde met T. van der Brink
7. Petronella Haye Huitema; zij trouwde Fokke van der Tol, zoon van Jan Durks van der Tol en Jantje Anna Ypma
8. Tiny Haye Huitema; zij trouwt met Jan Pietersma, geboren 7 januari 1935, overleden 4 november 2007 te Sneek.

Ysbrand Hayes van der Werf
Ysbrand Hayes van der Werf werd geboren 4 september 1860 te Tjerwerd en overleed 21 mei 1932 te Sneek; hij was ongehuwd en landbouwer op de kapitale boerderij Huniadijk te Nijland; zijn laatste jaren woonde hij aan de Looxmagracht te Sneek. In een In Memoriam wordt vermeld, dat hij vele jaren voorzitter was van het waterschap "Nijland" en secretaris van de afdeling Sneek van de Friesche Maatschappij van Landbouw. Sedert 1895 was hij volmacht van het waterschap "Wijnbritseradeel c.a Contributie zeedijken" en van 1918 tot 1930 dijkgraaf.
Nadat schoonzus Gerbrig voor de tweede keer weduwe was geworden, kwam zij op Huniadijk wonen bij haar
zwager Ysbrand. Vermoedelijk deed zij dan ook de huishouding.

Jan Hayes van der Werf
geboren 8 augustus 1862 te Tjerkwerd en overleden 5 september 1914 te Groningen. Jan heeft gestudeerd in Amsterdam en Lausanne, eerst voor arts, daarna Frans; hij krijgt hiervoor een voorschot op zijn erfdeel van 18.000 gulden. Hij trouwt met Barendina Hermina Wijsman, geboren 1861 te 's-Gravenhage. Jan werd leraar Frans. 

Lodewijk Hayes van der Werf
geboren in 1864. Hij was al jong in dienst bij een importbedrijf te Rotterdam The Dutch Factory en werd in 1883, nog net geen twintig, door dit bedrijf uitgezonden naar een handelspost in Afrika, Liberia te Monrovia. Er is een brief van hem bewaard aan zijn "lieve nicht Catharina" om iedereen – met name genoemd - voor hun nieuwjaarswensen te bedanken en "voor alles wat een jongmensch in Afrika gelukkig maakt". Hij vertelt veel over de lokale bewoners in lendendoeken en met tatoeages maar ook over beschaafde Liberianen en de minister van financiën "die gekleed gaat als "(onleesbaar) uit Bolsward". Over zijn werk vertelt hij alleen dat hij moet werken van zes uur tot 's nachts twaalf. Hij schrijft - alsof hij thuis is - over alles wat daar onder de jongens en meisjes leeft. Zijn zeer tragisch lot is, dat aan zijn volle en avontuurlijke leven plotseling door een ziekte, ongeluk of geweld – niemand weet het zeker – een einde is gekomen nog maar twintig jaar oud.

 Klaas Hayes van der Werf
geboren 26 mei 1865 Tjerkwerd en overleden 19 juni 1867 Tjerkwerd; er is een aantekening dat hij verdronken is; dit kwam nogal eens voor vanwege het vele water rond een boerderij.

Sytske Hayes van der Werf
geboren 4 september 1866 te Tjerkwerd en overleden 11 maart 1946 te Huizum/Leeuwarden. Zij trouwt op 3 mei 1890 te Witmarsum met Jan Hilles Ypma, geboren 20 maart 1864 te Arum en overleden 6 november 1943 te Huizum, zoon van Hille Jans Ypma en Reinsken Tjebbes Hettinga. Hun gezin telde vier kinderen.
Jan Hilles Ypma is een kleinzoon van Jan Yebs Ypma en Froukje Ysbrands Galema.

Klaas Hayes van der Werf
geboren te Tjerkwerd op 19 januari 1868 en hij trouwde te Diever 3 augustus 1897 met Hildegonda (Hilde) Aukes geboren 16 mei 1876, dochter van Sjoerd Aukes en Veronica Jans Galema.
Klaas was achtereenvolgens vanaf 1895 directeur van een boter- en melkfabriek te Zorgvlied en te St.Oedenrode; vanaf ±1899 was hij in Lier België directeur van een margarine-abriek, hetgeen voor een melkman bijna als een grote zonde werd beschouwd vanwege de concurrentie.
In 1914 is het gezin onverwijld uit België gevlucht. Ze hebben hun leven te danken gehad aan koningin Wilhelmina. Ieder, die wat ouder is, weet hoe vreselijk de Duitsers die België zonder waarschuwing waren binnengevallen, zich gedroegen. In elke plaats waar ze doortrokken kozen zij willekeurig enkele notabelen uit om, ter waarschuwing van iedereen die het zou wagen als sluipschutter tegenstand te bieden, voor een vuurpeloton te zetten. Toen ze bij Klaas binnenkwamen, om hem te arresteren schrokken zij voor koningin Wilhelmina die "aan de muur hing". Nederland was neutraal gebleven. Dit is geen fabeltje.
Klaas en Hildegonda vluchtten naar Eindhoven. Korte tijd later verhuisde zij naar Veghel waar Klaas, door middel van zijn zwager Johan Aukes waarschijnlijk een winkel van de Edah had.

 Kinderen van Klaas van der Werf en Hildagonda Aukes
* Veronica (Vroon) Suzanna van der Werf werd geboren 30 juli 1898 te Lier België en overleed 12 juni 1992 te Veghel; zij trouwde 50 jaar oud, 28 november 1948 te Veghel met Augustinus van den Boer, 60 jaar oud, geboren. 24 maart 1888 te Veghel en overleden 1 november 1962 te Veghel, weduwnaar van Geertruida van de Ven.
* Suzanna (San) Veronica van der Werf werd geboren 8 juni 1901 te Lier en overleed 25 mei 1994 te Noordwijk; zij trouwde 30 april 1923 in Veghel met Wil van de Meer, bloemkweker te Noordwijk, geboren 7 november 1894 te Noordwijk en overleden 24 januari 1962 te Noordwijk. Wil en Suzanna hadden negen kinderen, van wie twee tweelingen, Bella en Tiny, en Fieke en Vera; verder Kees, Haye, Theo, Hilda en Jan.
* Isabella (Bella) werd geboren 5 maart 1914 te Eindhoven en overleed 10 augustus 1970 te Noordwijk; zij trouwde met Joop de Ruiter, geboren. 21 Juli-1914 te Noordwijk en overleed 10 januari 1973, bollenkweker. Zij hadden 6 kinderen: Klaas, Truyke, Vroontje, Wim, Hilda, Miki en Tiny
* Catharina (Tiny) Cecilia van der Werf werd geboren 12 Juni 1916 te Veghel en overleed 23 oktober 1991 te Helmond; zij trouwde 1 maart 1943 te Helmond met Frans Hoelen, geboren 30 Juli 1909 te Soest en overleden 14 augustus 1979 te Helmond. Ze kregen 4 kinderen, Frans 18 december 1946, Geert 30 october 1947, Quirijn 30 october 1947 en Gemma 27 mei 1950.